Zatory płatnicze to jeden z największych problemów polskiej gospodarki. Ponad 80 proc. polskich przedsiębiorców nie otrzymuje swoich należności w terminie. Bardzo często powoduje to sytuację, w której sami nie są w stanie opłacić swoich wierzytelności.

 - Problemy z płatnościami mogą doprowadzić do upadku wielu firm, szczególnie tych mniejszych. Dlatego konieczne stało się rozwiązanie tego problemu. Zmienione zostaną przepisy i wprowadzone rozwiązania, które skrócą terminy płatności i jednocześnie przewidują sankcje dla tych, którzy nie płacą. Szczególnie chronieni będą mikro, mali i średni przedsiębiorcy. Kary nakładał będzie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów – mówi prezes UOKiK Marek Niechciał.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych ma wejść w życie 1 stycznia 2020 r. W piątek 19 lipca Sejm będzie głosował nad senackimi poprawkami, a po ich przyjęciu akt prawny zostanie przekazany do podpisu Prezydenta.

Wypowiedź Marka Niechciała Prezesa UOKiK

Ustawa zawiera cały pakiet rozwiązań prawnych (zmian podatkowych, rozwiązań cywilnoprawnych i administracyjnych), których celem jest ograniczenie zatorów płatniczych. Jedną z ważnych zmian jest skrócenie terminów płatności w transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami lub innymi podmiotami objętymi zakresem działania ustawy. Podmioty publiczne będą musiały uregulować swoje należności w 30 dni, wyjątek przewidziano dla instytucji leczniczych, które będą miały 60 dni na zapłatę. W przypadku transakcji, w których na pieniądze czekają mikro, małe lub średnie firmy, a ich dłużnikiem jest większy kontrahent, termin płatności nie może przekroczyć 60 dni. Zwiększona została też wysokość odsetek, jakich może domagać się przedsiębiorca, jeżeli druga strona transakcji handlowej nie płaci za towary lub usługi.

Wypowiedź Michała Holeksy wiceprezesa UOKiK

Rola UOKiK

Nadmierne opóźnienia w płatnościach będą groziły interwencją  Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. UOKiK będzie mógł reagować w przypadku, kiedy suma zaległych świadczeń pieniężnych przedsiębiorcy w ciągu 3 kolejnych miesięcy wyniesie co najmniej 5 mln zł do 2021 r. i 2 mln zł w późniejszych latach.

Postępowania będą wszczynane z urzędu i będą musiały zakończyć się w ciągu 5 miesięcy. Zawiadomienie o braku zapłat w terminie będzie mógł złożyć do UOKiK każdy, zarówno przedsiębiorca, który padł ofiarą praktyk, jak i osoba podejrzewająca, że dany podmiot nie płaci swoim kontrahentom. W trakcie postępowania urząd będzie kontrolował płatności z dwóch lat poprzedzających wszczęcie postępowania. Kara będzie obliczana według wzoru* na podstawie wartości opóźnionych świadczeń i  okresu opóźnienia z zastosowaniem stawki odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych. Ukarany przedsiębiorca będzie mógł zwrócić się o ponowne rozpatrzenie sprawy przez UOKiK. Następnie będzie miał możliwość złożenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Wypowiedź Daniela Mańkowskiego dyrektora Departamentu Prawnego UOKiK

Kiedy kara będzie niższa, a kiedy wyższa?

- Będziemy stanowczo reagować w przypadku opóźnień w płatnościach, ale będą też okoliczności łagodzące. Nakładane sankcje będą mogły zostać zmniejszone, jeżeli dłużnik ureguluje swoje zaległości.  Podmiotów, które same są ofiarami zatorów, nie będziemy karać w ogóle. Nie będzie natomiast pobłażania dla recydywistów – ci będą musieli zapłacić więcej – mówi prezes UOKiK Marek Niechciał.

Urząd będzie mógł obniżyć karę o 20 proc., jeżeli przedsiębiorca spłaci należności wraz z odsetkami w ciągu 14 dni od doręczenia mu postanowienia o wszczęciu postępowania. UOKiK będzie mógł też zastosować dodatkową obniżkę o 10 proc., jeżeli dłużnik niezwłocznie zapłaci karę i zrzeknie się  prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy przez urząd. Kary nie otrzymają podmioty, które nie płacą swoim wierzycielom z tego powodu, że nie otrzymują pieniędzy od swoich dłużników. Natomiast jeśli UOKiK stwierdzi, że ukarany już wcześniej przedsiębiorca ponownie dopuszcza się nadmiernych opóźnień – kolejna nałożona kara może być podwyższona o 50 proc.  

UOKiK będzie mógł przeprowadzić kontrole u przedsiębiorcy i żądać przekazania koniecznych informacji i dokumentów. Zmiany zakładają również ściślejszą niż dotychczas współpracę pomiędzy Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a Krajową Administracja Skarbową. UOKiK będzie mógł pozyskać informacje, dzięki którym będzie można uniknąć wszczynania postępowań wobec przedsiębiorców terminowo płacących należności, a działania Urzędu skoncentrują się na podmiotach tworzących zatory płatnicze.

Wypowiedź Piotra Kudelskiego z Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii

Prezes UOKiK co roku, do końca pierwszego kwartału będzie składał sprawozdanie Premierowi z przeprowadzonych postępowań.

*JKP (kara) = WŚ × n/365 × OU

JKP – jednostkowa kara za niespełnione lub spełnione po terminie świadczenie pieniężne,

WŚ – wartość niespełnionego lub spełnionego po terminie świadczenia pieniężnego,

n – wyrażony w dniach okres, który upłynął od dnia wymagalności niespełnionego lub spełnionego po terminie świadczenia pieniężnego, do ostatniego dnia okresu objętego postępowaniem, albo do dnia jego spełnienia jeżeli świadczenie pieniężne zostało spełnione w okresie objętym postępowaniem,

OU – odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, ustalone na dzień wydania decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej.